Pewnego razu będąc w Rock of Cashel, o którym jeszcze później napiszę, Dagi zapragnęła zwiedzić okolice. Ciekawość ta i mapy zaprowadziły nas do miejsca niezwykłego, choć z zewnątrz nic nie wskazywało na jego wyjątkowość, prócz nazwy Hollycros. Po przekroczeniu progu owego klasztoru pierwsze odczucie jakiego doznałem to przeniesienie się w czasie o dobrych paręset lat.
W pustych kościołach lubię to że jest w nich taka przyjemna cisza, spokój a to przecież nieopodal całego tego ulicznego zgiełku tutaj poczułem jeszcze delikatny dotyk historii. Surowość… a jednak miałem wrażenie że jest tak jak powinno być. Świątynia na wskroś mistyczna bo przecież gdzież jak nie w Opactwie Hollycross, lub w wolnym tłumaczeniu, Świętokrzyskim można poczuć bliskość Boga, ciężar historii i wielkość jego rangi tyle że ową wielkość bardziej tu czuję niż widzę. Pięknie zachowane Opactwo Cystersów położone nad modrą rzeką Suir z zewnątrz kształtem przypominające inne klasztory tyle że poprzednie w których bywaliśmy niestety były w różnym stanie ruiny, Hollycross natomiast jest ciągle używane. Nazwa jaką nosi oczywiście wskazuje na jedno: podobnie jak nasze sanktuarium Relikwii Drzewa Krzyża Świętego w moich ukochanych Górach Świętokrzyskich, To opactwo również taką Relikwię posiada.
Szukając czegoś co pomogło by mi napisać i przybliżyć historię tego miejsca natrafiłem, na bardzo ciekawą publikację wydaną w drugiej połowie XIX w. noszącą tytuł:,,Relacja z historii starożytnego rękopisu opactwa Świętego Krzyża w hrabstwie Tipperary, zwanego Triumphalia Chronologica Monasterii Sanctæ Crucis” (,,zapisy triumfalne klasztoru Świętego Krzyża”) przepis autorstwa Denisa Murphy’ego z materiałów Karolewskich Akademii Irlandzkiej Tom.2(1879 – 1888), s. 409-416 (8 stron). Autor po krótkim opisie i podaniu daty powstania rękopisu 1640r. pierwszej części i 1649r. drugiej noszącej tytuł ,,Synopsis Nonnullorum Illustrium Cisterciensium”(Streszczenie niektórych znakomitych cystersów) oraz przedstawieniu Autora niestety nie z imienia i nazwiska lecz z życia jego, pisze tak iż ten pochodził z Waterford lecz w młodości wyemigrował do Lizbony po ukończeniu tam studiów humanistycznych starał się o przyjecie do zakonu i przyjął habit w opactwie Palacuel w Hiszpanii. Po kilku latach studiów teologicznych wrócił do Irlandii by pracować na tutejszej misji i gdzie napisał ten rękopis i inne dzieła. Rękopisy te znajdowały się w posiadaniu klasztoru Hollycross i były przeznaczone do użytku publicznego, ,, była to swoista kronika by ocalić od zapomnienia historię opactwa ŚwiętegoKrzyża, cytując dokładnie ,,Przyszłym pokoleniom mnichów, aby mogli poznać historię swego domu i naśladować cnoty tych co byli przed nimi„.
Dzieło Triumfalia będące w XIX w. własnością arcybiskupa Cashel, rozpoczyna się trzema fraszkami później następuje cezura by upewnić się że księga nie zawiera nic co by Bogu i moralności uchybiło oraz dedykacja dla Lucke’a Archer’a ówczesnego opata Świętego krzyża. Autor pisze iż cześć swoich treści zaczerpną z jeszcze starszego pisma i ubolewa nad tym że pierwsze stronice są nieczytelne gdyż mogły zawierać wczesną historię opactwa dalej opowiada o cudownych ozdrowieniach które miały się dokonać przy pomocy relikwii krzyża i o znalezionym u wybrzeży Claire posążku Matki Boskiej gdzie miała się rozbić hiszpańska Armada. Pierwszy rozdział opisuje starożytne pochodzenie nazwy owego miejsca a było to tak:
Dawno, dawno temu w miejscu gdzie obecnie stoi opactwo mieściła się uboga chatka w której żył pobożny pustelnik, pewnego razu nawiedziło go czterech złoczyńców i nakazali mu by oddal im sakiewki złota które rzekomo posiadał , gdy pustelnik udowodnił że złota nie ma ci chcieli na próbę wydać jego głęboką wiarę wywiódłszy go nad rzekę Suir pokazali rosłe drzewo które było nad brzegiem i nakazali by nie dotykając go nagiął gałęzie do samej wody, ten ostrzegł ich by nie kusili Boga w ten sposób, oni zagrozili mu śmiercią jeśli nie uczyni tego czego zaradzali. Wtem nagle ku ich zdumieniu drzewo nachyliło swe gałęzie do samej wody , złoczyńcy niedowierzający podeszli bliżej i pochwycili konary lecz nie mogli już ich puścić i w tym momencie drzewo podniosło się unosząc ich do góry. Traf chciał iż tamtędy przejeżdżał Król Limerick Donnel Mor O’Brien, zaciekawiony podjechał bliżej lecz gdy dowiedział się co się wydążyło pochwycił miecz i poobcinał dłonie rabusiów ci spadli na ziemie z łoskotem i stąd w języku staroirlandzkim miejsce to nosi nazwę Monaster Ochterlamhan czyli klasztor Ośmiu Rąk.
Faktem jest w istocie iż założycielem tego opactwa był Donnell Mor O’Brien a było to w 1169r. osiedlili się tu Benedyktyni. Wspomnę tylko że w tekście wiele razy przewija się słowo Citeaux a dokładnie jak znalazłem gdzie indziej Abbaye Notre -Dame de Citeaux (Opactwo Matki Bożej w Citeaux) po krótkim dochodzeniu okazało się być pierwszym klasztorem cysterskim jaki powstał oczywiście we Francji w wyżej wymienionym mieście niedaleko Dijon w 1098 roku według reguły benedyktyńskiej a jakby tego było mało przebywał w nim również Święty Bernard, jest to o tyle ważne że jeśli ktoś chce sobie trochę zgłębić wiedzę na temat starożytnej historii Hollycross gdzie w jednym miejscu na przestrzeni dziejów przebywali benedyktyni, cystersi i jest wspominany Św. Bernard który kojarzy się oczywiście z zakonem Bernardynów to może powstać niezły tygiel, czytanie tej księgi przysparza mi tyleż radości co zmarszczek na czole. Wiec by uściślić w opactwie najpierw byli Benedyktyni i za ich czasów klasztor nosił nazwę ,,Ośmiu Rąk” później Cystersi którzy przybyli tu z Citeaux za sprawą Malachiasz’a z Armagh w 1180r. klasztor został dla nich odbudowany przez Donnella i nazwany ,,Fontanna Miodu”, nazwa kojarzy mi się ze Św. Bernardem, natomiast Św. Bernard jest tu wspominany ze względu na przebywanie w tamtejszym klasztorze we Francji. Autor powołując się na księgę czterech mistrzów pisze iż Król Donnel czyli jak już pisałem człowiek który odbudował klasztor obecnie Świętokrzyski i podarował go cystersom syn Turlogha O’Briena zmarł w 1194r.Ten czas to również czas odrodzenia się kościoła po ,,długim i ponurym mroku„gdzie ponad dwa stulecia bo od 794r. Wikingowie lub jak on ich nazywa ,,wędrowcy morscy” przybyli na wyspę i dalej opisuje historie plądrowania, grabieży i rzezi jakiej ów najeźdźcy dokonali. Autor wspomina imię Św. Bernarda dziwi się że powinien wiedzieć lub bardziej interesować się tym co się dzieje w Irlandii z jak to ujął jego trzodą, tym bardziej że trzysta lat poprzedzających mroczne czasy życie religijne na wyspie kwitło i owocowało nowymi misjonarzami którzy po skłaczeniu tamtejszych szkół szli w świat zakładać nowe misje. Czytając o świętym Bernardzie dowiadujemy się iż był postrzegany jako tłumiciel herezji, sędzia książąt i królów, doradca papieży, kaznodziei krucjaty a Malachiasz z Armagh uznał iż nic lepszego nie może uczynić dla swoich ludzi jak zbudować pierwszy klasztor i sprowadzić zakonników by nauki u nich pobierać i iść za milczącym przykładem ich cnót i tak osiedlili się w cichej dolinie ,,Bernardus valles, eolles Benedictus”(Błogosławiony Bernard kochał doliny). Oczywiście byli to już wyżej wymienieni Cystersi. Przedsięwzięcie Donnella zostało potwierdzone przez Henryka II oraz Króla Johna brata Ryszarda Lwie Serce Statut Króla Johna brzmi następująco: ,,wiedz że dla miłości Boga i zbawienie duszy mojej i dusz moich poprzedników i następców dałem i dałem przez nich dar jaki dają Bogu i Marii Świętej .krzyża i cystersom służącym tam Bogu w wolności i czystości i wieczyste jałmużny. W pełni swobodnie my niżej podpisani tak samo jak Donnel O’Brien, Król Limerick dał i przyznał, także na mocy swej karty”. Sam Donnel pisał wtedy: ,,Oddałem za zbawienie duszy mojej i mojej poprzedniczki i następców moich oraz dusze moich żołnierzy którzy tam leżą” dobra wola okazana przez niego i jego następców była pewna, wnet przystąpiono do prac odbudowywania klasztoru oraz dobudowano cały obecny transept i absydę. Tak powstało Opactwo ,,Fontanna Miodu„.
No dobrze ale jak to się stało ze opactwo otrzymało kolejną nazwę już ostatnią Hollycross (Święty Krzyż) o tym będzie kolejna legenda a mianowicie legenda o ,,Synu Dobrej Kobiety” a było to tak: Razu pewnego książę z królestwa w Anglii bardzo pragną poznać jak żyją Irlandczycy postanowił więc zwiedzić wyspę i poznać tamtejszych ludzi, jego ojciec król oczywiście patrzył na Irlandię przychylnym okiem i żałował iż musi zbierać coroczne Pensy Piotra dla papieża. Królowa przed wyprawą księcia podarowała mu pierścień by gdy książę będzie w potrzebie uw pierścień jej wyśle jako znak. Książę po przybyciu na zielona wyspę przebywał również w okolicy opactwa, przemierzając las około 2 mil od klasztoru został napadnięty przez człowieka z klanu Eogarty i zabity. Jeden z mnichów stary już i ślepy miał trzy wizje w których głos każe mu iść do lasu i szukać ryjącego dzika a gdy już go znajdzie, zapewni klasztorowi wieczna sławę, z początku mnich bagatelizował owe sny lecz za trzecim razem wstał wcześnie rano i za pozwoleniem opata wraz z jednym z braci wybrał się do tegoż lasu i znalazł tam dzika a jego towarzysz powiedział mu że tam gdzie jest dzik wystaje ręka a na palcu jest pierścień. W tym właśnie momencie mnich odzyskał wzrok zabrali ciało księcia do klasztoru i uczynili mu przyzwoity chrześcijański pochowek. Mnich pierścień zatrzymał i postanowił oddać królowej, wsiadł na statek i przepłyną morze. gdy dotarł do zamku wręczył jej pierścień i przekazał smutne wieści. Królowa w podzięce obiecała obdarować jego klasztor i co więcej wyprosiła u króla by ten przekazał święty krzyż mnichowi, król z początku nie bardzo był przychylny jej prośbom lecz w końcu się zgodził i podarował mnichowi Relikwie Drzewa Krzyża Świętego. Ten wrócił dobijając do portu w Waterford i szczęśliwie ze Świętym Krzyżem wrócił do opactwa i odtąd klasztor przyjął nazwę Hollycross.
Autor rękopisu zastanawiał się o jakiego księcia i parę królewską może chodzić, uczynił w tej sprawie śledztwo wypytując tamtejszych mnichów oraz mieszkańców okolicznej wsi i najczęściej powtarzało się imię Henryka II Krola Angliii Królowej Eleonory która do dziś nazywana jest ,,Dobrą kobietą” urodziła sześciu synów który z nich był owym księciem autor ustalić nie może i zostawia ta tajemnice innym. Grób Syna Dobrej Kobiety jest sednem Irlandii, jak pisze autor, można go zobaczyć jest to Sidilla czyli miejsce dla duchowieństwa, jest szczególnej urody ponoć niema podobnego dzieła w kamieniu tak zwanego szpiczastego stylu dorównujący mu wdzięcznym zarysem i dokładnością szczegółów. Trudnością zapewne było wykucie pięciu tarcz herbowych wzdłuż podsufitki, pierwszy to krzyż Św. Jerzego, drugi znacznie większy to herb Anglii jaki był w XV i XVI wieku trzeci ramiona Butlera, czwarty ramiona Desmonda z Kildare piąty jest pusty. Betham chciała żeby to był grób Joanny, córki i dziedziczki Geralda piątego hrabiego Kildare i zony Jakuba , czwartego hrabiego Kildare , który zmarł w 1430r. Tarcza z herbem królewskim o większym rozmiarze może wskazywać iż opactwo zostało ufundowane przez rodzinę królewska. Denis Murphy pochylając się nad samą relikwią Drzewa Krzyża Świętego od którego opactwo wzięło nazwę i jej historii pisze iż jej losy są sprawą sporną chyba do dziś, tak naprawdę są przesłanki które mówią iż w pewnym momencie w opactwie mogły się znajdować nawet trzy relikwie. Według rękopisu był spór pomiędzy Robertem z Gloucester i O’Halloran który nie dawał wiary w to iż Robert został wysłany przez swego woja Gotfyrd’a z Boulogne do Jerozolimy gdzie tamtejszy król jemu podarował kawałek Krzyża Świętego z dedykacja dla jego ulubionego opactwa Pevesham, O’Halloran ma swoją wersje wydarzeń i opowiada iż relikwie w postaci złotego krzyża pokrytego kamieniami w 1110r. otrzymał od papieża Pascala Mortogh O’Brien czyli ojciec, on sam nie dożył przekazania relikwii dzieła dokończył jego syn Donnel O’Brien w 1169r.
Według innych źródeł relikwia została do Irlandii sprowadzona w 1233 roku przez Izabele z Angouleme Królową Angielską z Plantagenetów, czyli najsławniejszej angielskiej dynastii. Przedstawiciele tego rodu rządzili Anglią przez osiem pokoleń pomiędzy 1154r a 1399 rokiem. Izabela ur. około 1186-1188r. a zmarła w 1246 roku na tronie angielskim zasiadała od 1200r. do 1216r. jako droga zona Króla Johna brata Ryszarda Lwie Serce. Królowa relikwie przekazała pierwotnemu klasztorowi cystersów w Thurles założonemu w 1169 roku. Tak czy inaczej autor pisze iż dzięki relikwii o opactwie zrobiło się głośno i stało się miejscem wielu pielgrzymek Irlandczyków. Camden mówił: Tam gdzie Suir przepływa obok słynnego opactwa Świętego Krzyża za sprawa niego w powiecie mówi się o nim( miejscu) hrabstwo Świętego Krzyża Tipperarry iż tego powodu starożytni nadawali mu pewne przywileje na jego część dla zachowanego tam fragmentu Krzyża Chrystusowego… i to jest niesamowite. W 1567 r. Hollycross odwiedził Sir Henry Sidney, w liście do Królowej Elżbiety pisał wtedy iż jest pod ogromnym wrażeniem popularności tego miejsca i tłumów jakie tu spotkał. Miejsce to stało się centrum pielgrzymkowym można było kto chciał mógł za darmo przespać tu dwie noce i dostać strawę nie tylko dla duszy. Relikwia była wystawiana nad głównym ołtarzem tak by każdy kto szukał pociechy lub lekarstwa mógł go dotknąć, często też noszono go w procesji. klasztor ten urósł do rangi symbolu i inspiracji kościoła katolickiego oraz walki o niepodległość Irlandii. W 1583r. Do tego kościoła udał się z pielgrzymką na krótko przed egzekucją jeden z 24 oficjalnie uznanych męczenników irlandzkich, Błogosławiony Dermot O’Hurley, zbiegły rzymskokatolicki arcybiskup Cashel. W 1584r. został pojmany i powieszony przez łowców księży za murami Dublina. W Annałach Królestwa Irlandzkiego jest również zapis iż w 1601r. przed bitwa pod Kinsale pielgrzymował do Hollycross Wódz Irlandzkiego klanu Hugh Roe O’Donnel Lord Tyrconnell który zgodnie z mottem jakie widniało w jego herbie In Hoc Signo Vinces ( W tym znaku zwyciężysz) oddal cześć Prawdziwemu Drzewu Krzyża Świętego w opactwie a było to 30 listopada w Andrzejki. Ostatni raz Relikwia Drzewa Świętego została wystawiona publicznie w 1632 roku. Krzyz był w posiadaniu zakonnikow po kasacie klasztoru, podobno trzymali go w wynajętym domu w Eilkenny gdzie mnisi czekali na lepsze czasy które umożliwiły by im powrót do klasztoru. Relikwia w pewnym momencie trafiła w ręce rodziny Ormonde do jedenastego hrabiego Waltera Ormond, mówiono o nim ,,Walter od Różańca” słyną z pobożności ten przekazał go Garretowi Fennell’owi zapis przekazania brzmiał : ,, Zważywszy na zaufanie jakie pokładam w Garretcie przekazuje mu na przechowanie kawałek Świętego krzyża aby pozostał pod jego opieka do czasu gdy którykolwiek z kolejnych spadkobierców domu Ormonde wyzna wiarę katolicka i zostanie ona wybawiona mojemu spadkobiercy za wyznanie tego samego, aby jako pomnik pozostał mój dom na wypadek gdyby w przyszłości wiara katolicka w nim rozkwitła tak jak w tym królestwie a z brzemiennego świadectwa wyjdzie ze moi następcy maja ten kawałek Krzyża w ramach zaufania i bezpiecznego przechowania dla przyszłego kościoła lub klasztoru. Niniejszym daje błogosławieństwo i nakazuje mojemu dziedzicowi przywrócić to samo jeśli uzna to za słuszne jeśli jednak taka okoliczność nie nadejdzie niech pozostanie w ukryciu jako pomnik mojego stanowiska”. Dokument ten został podpisany przez Erla Waltera na łożu śmierci. Pytanie dlaczego Walter przekazał tak ważny przedmiot komuś spoza rodziny Ormonde, otóż jak wynika z dokumentu niestety nie było nikogo komu mógłby bezpiecznie relikwie przekazać Thomas lord Thurles utonął trzynaście lat temu, wnuk Jakub , późniejszy wielki książę Ormonde był wychowywany przez protestanta. Po podboju Irlandii przez Cromwell’ow opactwo Świętego Krzyża podupadło. W XVIII wieku pozbawione dachu ruiny klasztoru były wykorzystywane jako miejsce pochowku miejscowej ludności w 1880r. uznano to miejsce za pomnik narodowy i nakazano by ruiny nie były miejscem kultu. Dopiero w 1969 roku w rocznice 500lecia opactwa ustawodawstwo w Dail w drodze wyjątku, jako że był to pomnik narodowy, umożliwiło opactwu Świętokrzyskiemu przywrócenie miejsca kultu katolickiego. Zakrystian z Bazyliki Świętego Piotra w Watykanie dostarczył potwierdzoną autentycznością relikwię Świętego Krzyża, a godło Krzyża Jerozolimskiego , czyli Krzyża Krzyżowców , zostało przywrócone Opactwu.
Klasztor Hollycross niby feniks powstał z popiołów i Wywarł na mnie ogromne religijno-historyczne wrażenie bo czyż nie można nazwać chwili podniosłą gdy składam dłonie do modlitwy przed tym właśnie krzyżem ze świadomością jego historii w tak zwykłych i skromnych murach klasztoru w którym kryje się tak wielkie bogactwo duchów przeszłości tego kraju.
Once, while in the Rock of Cashel, which I will write about later, Dagi wanted to explore the area. This curiosity and the maps led us to an extraordinary place, although from the outside nothing indicated its uniqueness, except the name Hollycros. After crossing the threshold of this monastery, the first feeling I experienced was that I was transported back in time by several hundred years.
What I like about empty churches is that there is such a pleasant silence and peace, and yet, not far from all the street noise, I felt a delicate touch of history here. Severity… and yet I had the impression that it was as it should be. A thoroughly mystical temple, because where else but in Hollycross Abbey, or in loose translation, Świętokrzyskie Abbey, can you feel the closeness of God, the weight of history and the greatness of his rank, but I feel this greatness here more than I see it. A beautifully preserved Cistercian Abbey located on the blue Suir River. From the outside, its shape resembles other monasteries, but the previous ones we visited were unfortunately in various states of ruin, while Hollycross is still in use. The name it bears obviously indicates one thing: just like our sanctuary of the Relic of the Holy Cross in my beloved Świętokrzyskie Mountains, this abbey also has such a Relic.
While looking for something that would help me write and present the history of this place, I came across a very interesting publication published in the second half of the 19th century titled: „Report on the history of the ancient manuscript of the Abbey of the Holy Cross in County Tipperary, called Triumphalia Chronologica Monasterii Sanctæ Crucis” ( „triumphal records of the monastery of the Holy Cross”) recipe by Denis Murphy from the materials of the Charles Charles Academy of Ireland, Vol. 2 (1879 – 1888), pp. 409-416 (8 pages). The author, after a short description and giving the date of creation of the manuscript, 1640. the first part and 1649 the second one entitled „Synopsis Nonnullorum Illustrium Cisterciensium” (Summary of some outstanding Cistercians) and presenting the author, unfortunately not by name and surname but from his life, he writes that he came from Waterford but in his youth he emigrated to Lisbon after graduating from There, he studied humanities and applied for admission to the order and took up the habit at the Palacuel Abbey in Spain. After several years of theological studies, he returned to Ireland to work in the local mission, where he wrote this manuscript and other works. These manuscripts were in the possession of Hollycross Monastery and were intended for public use, „, it was a kind of chronicle to save the history of Holy Cross Abbey from oblivion, quoting precisely ” for future generations of monks, so that they can learn the history of their house and imitate the virtues of those who came before them.”
The work Triumfalia, which was owned by the Archbishop of Cashel in the 19th century, begins with three epigrams, then a caesura to make sure that the book does not contain anything that would offend God and morality, and a dedication to Lucke Archer, the then abbot of the Holy Cross. The author writes that some of their content will be taken from an even older writing and regrets that the first pages are illegible because they could contain the early history of the abbey. He further talks about miraculous cures that were supposed to have taken place with the help of the relics of the cross and about the statue of the Virgin Mary found on the coast of Claire, where she was supposed to have died. defeat the Spanish Armada. The first chapter describes the ancient origins of the name of this place and it was as follows:
Once upon a time, in the place where the abbey now stands, there was a poor cottage in which a pious hermit lived, one day he was visited by four thieves and ordered him to give them the purses of gold that he supposedly had, when the hermit proved that he had no gold, they wanted to give it to them as a test. his deep faith, taking him to the river Suir, they showed him a tall tree that was on the bank and ordered him to bend the branches to the water without touching it, he warned them not to tempt God in this way, they threatened him with death if he did not do what they advised. Then Suddenly, to their astonishment, the tree bent its branches to the very water, the disbelieving villains came closer and grabbed the branches, but they could no longer let go of them, and at that moment the tree rose, lifting them up. As luck would have it, the King of Limerick, Donnel Mor O’Brien, was passing by. Curious, he drove closer, but when he found out what had happened, he grabbed his sword and cut off the hands of the robbers, who fell to the ground with a thud, and hence in the Old Irish language the place is called Ochterlamhan Monastery, i.e. the Monastery of Eight Hands.
The fact is that the founder of this abbey was Donnell Mor O’Brien and it was in 1169. The Benedictine monks settled here. I will only mention that the word Citeaux appears many times in the text, and exactly as I found elsewhere, Abbaye Notre -Dame de Citeaux (Abbey of Our Lady of Citeaux) after a short investigation turned out to be the first Cistercian monastery that was founded, of course, in France in the above-mentioned city near Dijon in 1098 according to the Benedictine rule, and if that wasn’t enough, Saint Bernard also stayed there, this is so important that if someone wants to deepen their knowledge about the ancient history of Hollycross, where Benedictines and Cistercians stayed in one place throughout history and is remembered Saint Bernard, which is of course associated with the Bernardine order, can create quite a melting pot, reading this book brings me as much joy as wrinkles on my forehead. So, to clarify, first there were Benedictine monks in the abbey and during their times the monastery was called „Eight Hands” then the Cistercians who came here from Citeaux thanks to Malachy of Armagh in 1180. The monastery was rebuilt for them by Donnell and called „The Fountain of Honey”. „, the name reminds me of St. Bernard, while Saint Bernard is mentioned here because of his stay in the local monastery in France. The author, referring to the book of the four masters, writes that King Donnel, or as I have already written, the man who rebuilt the monastery now in Świętokrzyskie and gave it to the Cistercians, Turlogh O’Brien’s son, died in 1194. This time was also the time of the rebirth of the church after the „long and gloomy darkness”. where over two centuries, since 794, the Vikings or, as he calls them, „sea wanderers” came to the island and further describes the history of plundering, plundering and slaughter that these invaders committed. The author mentions the name of Saint. Bernard is surprised that he should know or be more interested in what is happening in Ireland with, as he put it, his flock, especially since three hundred years preceding the dark times, religious life on the island was flourishing and bearing fruit with new missionaries who, after closing down local schools, went out into the world to found new ones. missions. Reading about Saint Bernard, we learn that he was perceived as a suppressor of heresy, a judge of princess and kings, an advisor to popes, and a crusade preacher, and Malachy of Armagh decided that he could do nothing better for his people than to build the first monastery, which would be called the Fountain of Honey, to bring in monks to to learn from them and follow the silent example of their virtues and so they settled in the quiet valley „Bernardus valles, eolles Benedictus” (Blessed Bernard loved the valleys). Of course, these were the above-mentioned Cistercians. Donnell’s undertaking was confirmed by Henry II and the King John’s brother Richard the Lionheart The statute of King John reads as follows: „know that for the love of God and the salvation of my soul and the souls of my predecessors and successors, I gave and through them gave the gift that they give to God and Holy Mary. the cross and the Cistercians serving God there in freedom and purity and perpetual alms. We, the undersigned, as well as Donnel O’Brien, the King of Limerick, have given and granted with full freedom, also by virtue of his charter.” Donnel himself wrote then: „I gave for the salvation of my soul and that of my predecessor and my successors, as well as the souls of my soldiers who lie there.” The good will shown by him and his successors was certain, and work soon began on rebuilding the monastery and the entire present transept and apse were built. This is how the „Honey Fountain” Abbey was created.
Okay, but how it happened that the abbey received another name, the last one Hollycross (Holy Cross), there will be another legend about it, namely the legend about the „Son of the Good Woman” and it was like this: Once upon a time, a prince from a kingdom in England very much wanted to know how there are Irish people living, so he decided to visit the island and meet the people there, his father the king, of course, looked at Ireland favorably and regretted that he had to collect the annual Peter’s Pence for the Pope. Before the prince’s expedition, the queen gave him a ring so that when the prince was in need, he would send it to her as a sign . After arriving at the green island, the prince also stayed near the abbey, while walking through the forest about 2 miles from the monastery, he was attacked by a man from the Eogarty clan and killed. One of the monks, already old and blind, had three visions in which a voice told him to go into the forest and look for a burrowing boar and when he finds it, he will ensure eternal fame for the monastery, at first the monk downplayed these dreams, but the third time he got up early in the morning and with the abbot’s permission, he and one of his brothers went to the same forest and found a boar there and his companion told him that where there is a boar, a hand sticks out and there is a ring on the finger. At that moment the monk regained his sight and took the prince’s body to the monastery and gave him a proper Christian burial. The monk kept the ring and decided to give it back to the queen, so he boarded a ship and sailed across the sea. when he reached the castle he gave her the ring and told her the sad news. In gratitude, the queen promised to give gifts to his monastery and, what’s more, she asked the king to give the holy cross to the monk. At first, the king was not very favorable to her requests, but finally he agreed and gave the monk the Relics of the Wood of the Holy Cross. He returned to the port of Waterford and happily returned to the abbey with the Holy Cross, and from then on the monastery took the name of Hollycross.
The author of the manuscript wondered what prince and royal couple he could be talking about, so he investigated the matter by asking the local monks and the inhabitants of the surrounding village, and the most frequently mentioned names were Henry II, King of England, and Queen Eleanor, who is still called „The Good Woman”, gave birth to six sons, who one of them was this prince, the author cannot determine and leaves this secret to others. The grave of the Son of the Good Woman is the essence of Ireland, as the author writes, you can see it, it is a sidilla, i.e. a place for the clergy, it is of particular beauty, apparently there is no similar work in the so-called pointed stone style equal to its graceful outline and accuracy of details. The difficulty was probably carving five coats of arms along the soffit, the first is the cross of St. George, the second, much larger, is the coat of arms of England as it was in the 15th and 16th centuries, the third is the arms of Butler, the fourth is the arms of Desmond of Kildare, the fifth is empty. Betham wanted it to be the grave of Joan, daughter and heiress of Gerald, fifth Earl of Kildare and wife of James, fourth Earl of Kildare, who died in 1430. A larger shield with the royal coat of arms may indicate that the abbey was founded by the royal family. Denis Murphy, looking at the relic of the Holy Cross from which the abbey took its name and its history, writes that its fate is probably a controversial issue to this day, in fact, there are indications that at one point there could have been up to three relics in the abbey. According to the manuscript, there was a dispute between Robert of Gloucester and O’Halloran, who did not believe that Robert was sent by his warrior Gotfyrd of Boulogne to Jerusalem, where the local king gave him a piece of the Holy Cross with a dedication to his favorite abbey, Pevesham, O’ Halloran has his own version of speculations and says that the relics in the form of a golden cross covered with stones in 1110 received from Pope Pascal Mortogh O’Brien, i.e. his father, he himself did not live to see the transfer of the relics, the work was completed by his son Donnel O’Brien in 1169.
Relic was brought to Ireland in 1233 by Isabella of Angouleme, Queen of England from the Plantagenets, the most famous English dynasty. Representatives of this family ruled England for eight generations between 1154 and 1399. Isabella born around 1186-1188 and she died in 1246, sat on the English throne from 1200. until 1216 as the dear wife of King John’s brother Richard the Lionheart. The queen gave the relics to the original Cistercian monastery in Thurles, founded in 1169. Either way, the author writes that thanks to the relic, the abbey became famous and became a place of many pilgrimages for the Irish. Camden said: Where the Suir flows past the famous Abbey of the Holy Cross, because of it in the county it is called the County of the Holy Cross of Tipperarry, because for this reason the ancients granted it certain privileges in its part for the fragment of the Cross of Christ preserved there… and this is amazing . In 1567, Sir Henry Sidney visited Hollycross, in a letter to Queen Elizabeth he wrote that he was very impressed by the popularity of this place and the crowds he met there. This place became a pilgrimage center – anyone who wanted could sleep here for two nights for free and get food not only for their soul. The relic was displayed above the main altar so that anyone looking for comfort or medicine could touch it, and it was often carried in procession. this monastery grew to become a symbol and inspiration of the Catholic Church and the fight for Irish independence. In 1583 One of the 24 officially recognized Irish martyrs, Blessed Dermot O’Hurley, the fugitive Roman Catholic Archbishop of Cashel, made a pilgrimage to this church shortly before his execution. In 1584 he was captured and hanged by priest hunters outside the walls of Dublin. In the Annals of the Kingdom of Ireland there is also a record that in 1601 before the Battle of Kinsale, he made a pilgrimage to Hollycross. The leader of the Irish clan, Hugh Roe O’Donnel, Lord Tyrconnell, who, in accordance with the motto that appeared in his coat of arms, In Hoc Signo Vinces (In this sign you will conquer), worshiped the True Tree of the Holy Cross in the abbey on November 30 in St. Andrew’s Day. The last time the Relic of the Holy Tree was publicly exhibited was in 1632. The cross was in the possession of the monks after the dissolution of the monastery, apparently they kept it in a rented house in Eilkenny where the monks were waiting for better times that would allow them to return to the monastery. At some point the relic came into the hands of the Ormonde family to the eleventh Earl Walter of Ormond, he was called „Walter of the Rosary”, famous for his piety, he passed it on to Garret Fennell, the record of the handover was: „Considering the trust I have in Garrett, I pass it on to him on keeping a piece of the Holy Cross so that it will remain in his care until any of the subsequent heirs of the house of Ormonde confesses the Catholic faith and it is delivered to my heir for confessing the same, so that my house will remain as a monument in case in the future the Catholic faith flourishes in it as in this kingdom, and from the pregnant testimony it will appear that my successors will have this piece of the Cross as a form of trust and safe keeping for the future church or monastery. I hereby give my blessing and command my heir to restore the same if he deems it right, but if such a circumstance does not come, let it remain hidden as a monument to my position.” This document was signed by Erl Walter on his deathbed. The question is why Walter gave such an important item to someone outside the Ormonde family, because, according to the document, unfortunately there was no one to whom he could safely pass the relics. Thomas Lord Thurles drowned thirteen years ago, grandson James, later Grand Duke of Ormonde, was raised by a Protestant. After the Cromwellian conquest of Ireland, the Abbey of the Holy Cross fell into decline. In the 18th century, the roofless ruins of the monastery were used as a burial place for the local population in 1880. this place was considered a national monument and the ruins were ordered not to be a place of worship. Only in 1969, on the 500th anniversary of the abbey, legislation in the Dail, by way of exception, as it was a national monument, allowed the Holy Cross Abbey to restore the place of Catholic worship. The sacristan of St. Peter’s Basilica in the Vatican delivered a certified relic of the Holy Cross, and the emblem of the Jerusalem Cross, or Crusader’s Cross, was restored to the Abbey.
Hollycross Monastery rose like a phoenix from the ashes and made a huge religious and historical impression on me, because can’t it be called a sublime moment when I join my hands in prayer in front of this particular cross, aware of its history in such ordinary and modest walls of a monastery that hides so much wealth? ghosts of this country’s past.
Szalas 